Դժվար է ասել, որ Երևանն ունի անխոչընդոտ միջավայր, որ այն հարմարավետ և ապահով քաղաք է։ Այն դեռևս առաջնահերթությունը տալիս է ավտոտրանսպորտին, և նույնիսկ վերանորոգված փողոցներում ու հանրային տարածքներում, ինչպես նաև քաղաքային նոր օբյեկտների (սոցիալական, բնակելի և առևտրային) կառուցման ժամանակ բավարար ուշադրություն չի դարձվում անխոչընդոտ միջավայրի ստեղծմանը։ Նման քաղաքականության հետևանքով քաղաքի կյանքից «դուրս են մնում» հսկայական թվով մարդիկ, որոնց համար Երևանն այժմ ավելի շատ անառիկ ամրոց է, քան մի վայր, որտեղ նրանք կցանկանային անցկացնել իրենց ամբողջ կյանքը։
Քաղաքային անխոչընդոտ միջավայրը պետք է մատչելի և հարմար լինի բնակչության բոլոր խմբերի, այդ թվում՝ հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար։ Նման միջավայրը թույլ է տալիս ֆիզիկական, ինտելեկտուալ, լսողական կամ տեսողական խանգարումներ ունեցող մարդկանց ազատ տեղաշարժվել և առանց խոչընդոտների օգտվել քաղաքի ենթակառուցվածքներից։ Մատչելի քաղաքային միջավայրը ներառական և հարմարավետ միջավայրն է, որը հավասար հնարավորություններ է ընձեռում բոլոր քաղաքացիներին՝ անկախ նրանց տարիքից, սեռից, ֆիզիկական կամ մտավոր հնարավորություններից: Սա նպաստում է բոլոր քաղաքացիների կյանքի որակի և սոցիալական ներառման բարելավմանը:
Ըստ Eurocities-ի տվյալների (եվրոպական քաղաքների ասոցիացիա) Եվրոպայի բնակչության 10%-ը լիովին կախված է քաղաքային անխոչընդոտ միջավայրից, ևս 40%-ին դա անհրաժեշտ է որպես նորմալ կյանքի պայման։
Ասիական զարգացման բանկի՝ 2030 թվականի ռազմավարությունում նշվում է, որ կյանքի տևողության աճի և ծնելիության մակարդակի նվազման հետ մեկտեղ Ասիա-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում բնակչության արագ ծերացումն անխոչընդոտ միջավայրի անհրաժեշտությունը դարձրել է ամենակարևորներից մեկը: Մինչև 2050 թվականը Ասիա-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի յուրաքանչյուր չորրորդ բնակիչը կլինի 60 տարեկանից մեծ:
Այլ կերպ ասած՝ փորձագետները գնահատում են քաղաքացիների և քաղաքի այցելուների թիվը, ովքեր մատչելի միջավայրի կարիք ունեն, 25%-50% միջակայքում:
Ցավոք, այսօր դժվար է ասել, որ Երևանի քաղաքային միջավայրը համապատասխանում է քաղաքացիների այս հատվածի կարիքներին։
Ահա մայրաքաղաքում լուծում պահանջող խնդիրների մի փոքր մասը.
Շարժունակության սահմանափակում
Թեքահարթակների, վերելակների և այլ հարմարությունների բացակայությունը դժվարացնում կամ ամբողջությամբ անհնար է դարձնում սահմանափակ կարողություններով կամ անվասայլակներով մարդկանց տեղաշարժը։ Այս իրավիճակը կարող է հանգեցնել սոցիալական մեկուսացման և կրթության, առողջապահության, աշխատանքի և այլ կարևոր կենսական ծառայությունների անհասանելիության:
Անվտանգության ռիսկեր
Ներառականության ցածր մակարդակ
Արդյունքը՝ հաշմանդամություն ունեցող անձանց մասնակցությամբ դժբախտ պատահարների և վնասվածքներ ստանալու ռիսկի աճ: Թեքահարթակների, աստիճանների վրա բռնակների, կույրերի համար շոշափելի գծանշումների և անվտանգության այլ նմանատիպ միջոցների բացակայությունը կարող է հանգեցնել վտանգավոր իրավիճակների փողոցներում, հասարակական վայրերում և տրանսպորտում:
Ծառայությունների մատչելիության բացակայություն
Որոշ վայրերի և ծառայությունների անմատչելիությունը զգալիորեն նվազեցնում է հաշմանդամություն ունեցող անձանց կյանքի որակը: Սա կարող է հանգեցնել անհավասարության և սոցիալական մեկուսացման:
Հավասար հնարավորությունների բացակայություն
Մատչելի միջավայրը մեծ նշանակություն ունի բոլոր քաղաքացիների համար հավասար հնարավորություններ ստեղծելու առումով՝ անկախ նրանց ֆիզիկական առանձնահատկություններից։ Նման միջավայրի բացակայությունը կարող է խոչընդոտ հանդիսանալ քաղաքային կյանքում բոլորի լիարժեք սոցիալական ներգրավման համար:
Ներուժի կորուստ
Սահմանափակ մատչելիությունն ու խոչընդոտները, որոնց բախվում են հաշմանդամություն ունեցող մարդիկ, կարող են հանգեցնել այդ մարդկանց ներուժի և տաղանդների կորստի: Նրանք կարող են ունենալ յուրահատուկ ունակություններ և հմտություններ, որոնք օգտակար են քաղաքի և հասարակության զարգացման համար, սակայն նրանց մասնակցության և ներգրավվածության բացակայությունը կարող է հանգեցնել ներուժի և նորարարության կորստի:
Քաղաքային անխոչընդոտ միջավայրը պետք է մատչելի և հարմար լինի բնակչության բոլոր խմբերի, այդ թվում՝ հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար։ Նման միջավայրը թույլ է տալիս ֆիզիկական, ինտելեկտուալ, լսողական կամ տեսողական խանգարումներ ունեցող մարդկանց ազատ տեղաշարժվել և առանց խոչընդոտների օգտվել քաղաքի ենթակառուցվածքներից։ Մատչելի քաղաքային միջավայրը ներառական և հարմարավետ միջավայրն է, որը հավասար հնարավորություններ է ընձեռում բոլոր քաղաքացիներին՝ անկախ նրանց տարիքից, սեռից, ֆիզիկական կամ մտավոր հնարավորություններից: Սա նպաստում է բոլոր քաղաքացիների կյանքի որակի և սոցիալական ներառման բարելավմանը:
Ըստ Eurocities-ի տվյալների (եվրոպական քաղաքների ասոցիացիա) Եվրոպայի բնակչության 10%-ը լիովին կախված է քաղաքային անխոչընդոտ միջավայրից, ևս 40%-ին դա անհրաժեշտ է որպես նորմալ կյանքի պայման։
Ասիական զարգացման բանկի՝ 2030 թվականի ռազմավարությունում նշվում է, որ կյանքի տևողության աճի և ծնելիության մակարդակի նվազման հետ մեկտեղ Ասիա-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում բնակչության արագ ծերացումն անխոչընդոտ միջավայրի անհրաժեշտությունը դարձրել է ամենակարևորներից մեկը: Մինչև 2050 թվականը Ասիա-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի յուրաքանչյուր չորրորդ բնակիչը կլինի 60 տարեկանից մեծ:
Այլ կերպ ասած՝ փորձագետները գնահատում են քաղաքացիների և քաղաքի այցելուների թիվը, ովքեր մատչելի միջավայրի կարիք ունեն, 25%-50% միջակայքում:
Ցավոք, այսօր դժվար է ասել, որ Երևանի քաղաքային միջավայրը համապատասխանում է քաղաքացիների այս հատվածի կարիքներին։
Ահա մայրաքաղաքում լուծում պահանջող խնդիրների մի փոքր մասը.
Շարժունակության սահմանափակում
Թեքահարթակների, վերելակների և այլ հարմարությունների բացակայությունը դժվարացնում կամ ամբողջությամբ անհնար է դարձնում սահմանափակ կարողություններով կամ անվասայլակներով մարդկանց տեղաշարժը։ Այս իրավիճակը կարող է հանգեցնել սոցիալական մեկուսացման և կրթության, առողջապահության, աշխատանքի և այլ կարևոր կենսական ծառայությունների անհասանելիության:
Անվտանգության ռիսկեր
Ներառականության ցածր մակարդակ
Արդյունքը՝ հաշմանդամություն ունեցող անձանց մասնակցությամբ դժբախտ պատահարների և վնասվածքներ ստանալու ռիսկի աճ: Թեքահարթակների, աստիճանների վրա բռնակների, կույրերի համար շոշափելի գծանշումների և անվտանգության այլ նմանատիպ միջոցների բացակայությունը կարող է հանգեցնել վտանգավոր իրավիճակների փողոցներում, հասարակական վայրերում և տրանսպորտում:
Ծառայությունների մատչելիության բացակայություն
Որոշ վայրերի և ծառայությունների անմատչելիությունը զգալիորեն նվազեցնում է հաշմանդամություն ունեցող անձանց կյանքի որակը: Սա կարող է հանգեցնել անհավասարության և սոցիալական մեկուսացման:
Հավասար հնարավորությունների բացակայություն
Մատչելի միջավայրը մեծ նշանակություն ունի բոլոր քաղաքացիների համար հավասար հնարավորություններ ստեղծելու առումով՝ անկախ նրանց ֆիզիկական առանձնահատկություններից։ Նման միջավայրի բացակայությունը կարող է խոչընդոտ հանդիսանալ քաղաքային կյանքում բոլորի լիարժեք սոցիալական ներգրավման համար:
Ներուժի կորուստ
Սահմանափակ մատչելիությունն ու խոչընդոտները, որոնց բախվում են հաշմանդամություն ունեցող մարդիկ, կարող են հանգեցնել այդ մարդկանց ներուժի և տաղանդների կորստի: Նրանք կարող են ունենալ յուրահատուկ ունակություններ և հմտություններ, որոնք օգտակար են քաղաքի և հասարակության զարգացման համար, սակայն նրանց մասնակցության և ներգրավվածության բացակայությունը կարող է հանգեցնել ներուժի և նորարարության կորստի:
Անխոչընդոտ միջավայրի խնդրի լուծում
Անխոչընդոտ միջավայրի հետ կապված իրավիճակը բարելավելու համար Երևանի իշխանությունները պետք է վճռական քայլեր ձեռնարկեն։
Ահա հիմնական լուծումներից մի քանիսը, որոնք կարող են բարելավել իրավիճակը քաղաքում.
Քաղաքական աջակցության ձևավորում
Կարևոր է, որ քաղաքային իշխանությունները հասկանան անխոչընդոտ միջավայր ստեղծելու կարևորությունը և ներառեն դա իրենց քաղաքականության և զարգացման ռազմավարության մեջ: Դա կարելի է անել օրենքների, կանոնակարգերի և կանոնադրությունների մշակման և ընդունման միջոցով, որոնք նպաստում են անարգել և մատչելի քաղաքային միջավայրի ստեղծմանը:
Քաղաքի պլանավորում և ձևավորում՝ հաշվի առնելով մատչելիությունը
Քաղաքային իշխանությունները նոր քաղաքային տարածքների պլանավորման և առկա շինությունների վերանորոգման նախագծերում պետք է ներառեն անխոչընդոտ միջավայրի ստեղծման գաղափարը: Դա ներառում է լայն մայթերի, թեքահարթակների և արգելապատնեշների կառուցում, վերելակների տեղադրում, գծանշումներ և ազդանշաններ՝ տեսողության խնդիրներ ունեցողների համար և մատչելիության այլ միջոցառումներ:
Ենթակառուցվածքների զարգացում՝ շարժունակությունը բարձրացնելու նպատակով
Կարևոր է ներդրումներ կատարել այնպիսի ենթակառուցվածքների զարգացման մեջ, որոնք նպաստում են մատչելի հասարակական տրանսպորտի օգտագործմանը: Սա ներառում է ավտոբուսների և գնացքների վրա վերելակների տեղադրում, ավելի լայն մուտքերի և ելքերի հարմարեցում և կանգառների հասանելիության բարելավում:
Համագործակցություն հանրության և քաղաքացիների հետ
Քաղաքային իշխանությունները պետք է հաշվի առնեն քաղաքացիների կարծիքներն ու կարիքները, ներառյալ հաշմանդամություն ունեցող մարդկանց, մատչելի միջավայրի պլանավորման և զարգացման գործընթացում: Հասարակական կազմակերպությունների, փորձագետների և հանրության հետ համագործակցությունը կարող է օգնել բացահայտել ամենակարևոր ոլորտները և արդյունավետ լուծումներ մշակել:
Ուսուցում և իրազեկում
Կարևոր է վերապատրաստել և տեղեկացնել քաղաքապետարանի պաշտոնյաներին, նախագծողներին, ճարտարապետներին և այլ շահագրգիռ կողմերին անխոչընդոտ միջավայրի նախագծման սկզբունքների մասին: Սա կօգնի բարձրացնել մատչելի միջավայրի ստեղծման կարևորության գիտակցումը և ապահովել քաղաքի ավելի լավ զարգացումը:
Մոնիտորինգ և գնահատում
Քաղաքային իշխանությունները պետք է վերահսկեն և գնահատեն անխոչընդոտության առկա ենթակառուցվածքը՝ խնդրահարույց տարածքները բացահայտելու և դրանք բարելավելու համար քայլեր ձեռնարկելու նպատակով: Կանոնավոր ստուգումներն ու չափումները կարող են օգնել չափանիշներ սահմանել և հետևել առաջընթացին:
Ահա հիմնական լուծումներից մի քանիսը, որոնք կարող են բարելավել իրավիճակը քաղաքում.
Քաղաքական աջակցության ձևավորում
Կարևոր է, որ քաղաքային իշխանությունները հասկանան անխոչընդոտ միջավայր ստեղծելու կարևորությունը և ներառեն դա իրենց քաղաքականության և զարգացման ռազմավարության մեջ: Դա կարելի է անել օրենքների, կանոնակարգերի և կանոնադրությունների մշակման և ընդունման միջոցով, որոնք նպաստում են անարգել և մատչելի քաղաքային միջավայրի ստեղծմանը:
Քաղաքի պլանավորում և ձևավորում՝ հաշվի առնելով մատչելիությունը
Քաղաքային իշխանությունները նոր քաղաքային տարածքների պլանավորման և առկա շինությունների վերանորոգման նախագծերում պետք է ներառեն անխոչընդոտ միջավայրի ստեղծման գաղափարը: Դա ներառում է լայն մայթերի, թեքահարթակների և արգելապատնեշների կառուցում, վերելակների տեղադրում, գծանշումներ և ազդանշաններ՝ տեսողության խնդիրներ ունեցողների համար և մատչելիության այլ միջոցառումներ:
Ենթակառուցվածքների զարգացում՝ շարժունակությունը բարձրացնելու նպատակով
Կարևոր է ներդրումներ կատարել այնպիսի ենթակառուցվածքների զարգացման մեջ, որոնք նպաստում են մատչելի հասարակական տրանսպորտի օգտագործմանը: Սա ներառում է ավտոբուսների և գնացքների վրա վերելակների տեղադրում, ավելի լայն մուտքերի և ելքերի հարմարեցում և կանգառների հասանելիության բարելավում:
Համագործակցություն հանրության և քաղաքացիների հետ
Քաղաքային իշխանությունները պետք է հաշվի առնեն քաղաքացիների կարծիքներն ու կարիքները, ներառյալ հաշմանդամություն ունեցող մարդկանց, մատչելի միջավայրի պլանավորման և զարգացման գործընթացում: Հասարակական կազմակերպությունների, փորձագետների և հանրության հետ համագործակցությունը կարող է օգնել բացահայտել ամենակարևոր ոլորտները և արդյունավետ լուծումներ մշակել:
Ուսուցում և իրազեկում
Կարևոր է վերապատրաստել և տեղեկացնել քաղաքապետարանի պաշտոնյաներին, նախագծողներին, ճարտարապետներին և այլ շահագրգիռ կողմերին անխոչընդոտ միջավայրի նախագծման սկզբունքների մասին: Սա կօգնի բարձրացնել մատչելի միջավայրի ստեղծման կարևորության գիտակցումը և ապահովել քաղաքի ավելի լավ զարգացումը:
Մոնիտորինգ և գնահատում
Քաղաքային իշխանությունները պետք է վերահսկեն և գնահատեն անխոչընդոտության առկա ենթակառուցվածքը՝ խնդրահարույց տարածքները բացահայտելու և դրանք բարելավելու համար քայլեր ձեռնարկելու նպատակով: Կանոնավոր ստուգումներն ու չափումները կարող են օգնել չափանիշներ սահմանել և հետևել առաջընթացին:
Քաղաքային անխոչընդոտ միջավայրի բարելավումը բազմաթիվ առավելություններ ունի ոչ միայն հաշմանդամություն ունեցող մարդկանց, այլ նաև ողջ հասարակության համար:
Ահա, թե որոնք են անխոչընդոտ միջավայրի առավելությունները քաղաքի համար.
Ներառականություն և հավասարություն
Քաղաքային մատչելի միջավայրը հարմար պայմաններ է ստեղծում բոլոր քաղաքացիների համար՝ անկախ նրանց ֆիզիկական կարողություններից։ Սա օգնում է ստեղծել ավելի ներառական հասարակություն, որտեղ բոլորը կարող են հավասարապես օգտվել քաղաքի հնարավորություններից և ծառայություններից:
Կյանքի որակի բարձրացում
Առանց արգելքների միջավայրը քաղաքը դարձնում է ավելի հարմարավետ բոլոր բնակիչների համար: Լայն մայթերը, թեքահարթակները, վերելակները և այլ հարմարությունները բարելավում են մուտքը հանրային տարածքներ, առողջապահական հաստատություններ, առևտրի կենտրոններ և այլն՝ առօրյա գործերն ավելի մատչելի և պակաս սթրեսային դարձնելով:
Տնտեսական զարգացում
Անխոչընդոտ միջավայրը նպաստում է քաղաքի տնտեսական աճին և զարգացմանը: Մատչելի ենթակառուցվածքի ստեղծումը գրավում է ավելի շատ զբոսաշրջիկներ և ներդրումներ, բարելավում է շարժունակությունը և ընդլայնում բիզնեսի և առևտրի հնարավորությունները:
Հասարակական տրանսպորտի բարելավում
Անխոչընդոտ միջավայրը ներառում է հասարակական տրանսպորտի զարգացում և արդիականացում՝ այն բոլոր քաղաքացիների համար հասանելի դարձնելու նպատակով: Սա մեծացնում է հասարակական տրանսպորտի օգտագործումը, ինչը կարող է նվազեցնել տրանսպորտային խնդիրները, ներառյալ խցանումները և օդի աղտոտվածությունը, և նվազեցնել կախվածությունն անձնական մեքենայից:
Քաղաքի գրավչության բարձրացում
Անխոչընդոտ միջավայրը քաղաքն ավելի գրավիչ է դարձնում ինչպես տեղի բնակիչների, այնպես էլ զբոսաշրջիկների համար: Սա կարող է բարելավել քաղաքի համբավը, գրավել ավելի շատ այցելուների և ավելի լավ միջավայր ստեղծել ապրելու և աշխատելու համար:
Նորարար լուծումներ
Անխոչընդոտ միջավայրի ստեղծումը պահանջում է նոր տեխնոլոգիաների, ենթակառուցվածքների և դիզայնի մշակում: Սա նպաստում է քաղաքաշինության և ճարտարապետության նորարարական լուծումներին, որոնք կարող են օգտակար լինել քաղաքի տեխնոլոգիական և արդյունաբերական ներուժի զարգացման առումով:
Ահա, թե որոնք են անխոչընդոտ միջավայրի առավելությունները քաղաքի համար.
Ներառականություն և հավասարություն
Քաղաքային մատչելի միջավայրը հարմար պայմաններ է ստեղծում բոլոր քաղաքացիների համար՝ անկախ նրանց ֆիզիկական կարողություններից։ Սա օգնում է ստեղծել ավելի ներառական հասարակություն, որտեղ բոլորը կարող են հավասարապես օգտվել քաղաքի հնարավորություններից և ծառայություններից:
Կյանքի որակի բարձրացում
Առանց արգելքների միջավայրը քաղաքը դարձնում է ավելի հարմարավետ բոլոր բնակիչների համար: Լայն մայթերը, թեքահարթակները, վերելակները և այլ հարմարությունները բարելավում են մուտքը հանրային տարածքներ, առողջապահական հաստատություններ, առևտրի կենտրոններ և այլն՝ առօրյա գործերն ավելի մատչելի և պակաս սթրեսային դարձնելով:
Տնտեսական զարգացում
Անխոչընդոտ միջավայրը նպաստում է քաղաքի տնտեսական աճին և զարգացմանը: Մատչելի ենթակառուցվածքի ստեղծումը գրավում է ավելի շատ զբոսաշրջիկներ և ներդրումներ, բարելավում է շարժունակությունը և ընդլայնում բիզնեսի և առևտրի հնարավորությունները:
Հասարակական տրանսպորտի բարելավում
Անխոչընդոտ միջավայրը ներառում է հասարակական տրանսպորտի զարգացում և արդիականացում՝ այն բոլոր քաղաքացիների համար հասանելի դարձնելու նպատակով: Սա մեծացնում է հասարակական տրանսպորտի օգտագործումը, ինչը կարող է նվազեցնել տրանսպորտային խնդիրները, ներառյալ խցանումները և օդի աղտոտվածությունը, և նվազեցնել կախվածությունն անձնական մեքենայից:
Քաղաքի գրավչության բարձրացում
Անխոչընդոտ միջավայրը քաղաքն ավելի գրավիչ է դարձնում ինչպես տեղի բնակիչների, այնպես էլ զբոսաշրջիկների համար: Սա կարող է բարելավել քաղաքի համբավը, գրավել ավելի շատ այցելուների և ավելի լավ միջավայր ստեղծել ապրելու և աշխատելու համար:
Նորարար լուծումներ
Անխոչընդոտ միջավայրի ստեղծումը պահանջում է նոր տեխնոլոգիաների, ենթակառուցվածքների և դիզայնի մշակում: Սա նպաստում է քաղաքաշինության և ճարտարապետության նորարարական լուծումներին, որոնք կարող են օգտակար լինել քաղաքի տեխնոլոգիական և արդյունաբերական ներուժի զարգացման առումով:
Ժամանակակից քաղաքների համար անխոչընդոտ միջավայրը չափազանց կարևոր է: Գրեթե բոլոր վարկանիշային գործակալությունները, որոնք գնահատում են առաջատար քաղաքները, ուշադրություն են դարձնում այս ցուցանիշին: Ստորև թվարկված են ընդամենը մի քանի համաշխարհային վարկանիշներ, որոնք գնահատում և դասակարգում են քաղաքներն ըստ մատչելի միջավայրի
Smart Cities for All («Խելացի քաղաքներ բոլորի համար») ինդեքսը, որը մշակվել է Խելացի տեխնոլոգիաների համաշխարհային ֆորումի և Պետական ու տեղական ինֆորմացիոն ոլորտի ղեկավարների ասոցիացիայի կողմից (GMIS)՝ Միավորված ազգերի կազմակերպության (ՄԱԿ) հետ համագործակցությամբ: Ցուցանիշը քաղաքները դասակարգում է ըստ մի քանի չափանիշների, ներառյալ թվային հասանելիությունը, տարածքի մատչելիությունը, տրանսպորտի մատչելիությունը և քաղաքային ծառայությունների մատչելիությունը: Վարկանիշային աղյուսակում հաշվի է առնվել նաև հաշմանդամություն ունեցող անձանց և այլ խոցելի խմբերի ընդգրկվածությունն ու մասնակցությունը։
Barrier-Free City Index («Առանց արգելքների քաղաքների ինդեքս») գնահատում է քաղաքային իշխանությունների քաղաքականությունն ու միջոցառումները՝ մատչելի ենթակառուցվածքների ստեղծման և հասանելիության ապահովման գործում:
The Urban Environment and Social Inclusion Index (UESI) («Քաղաքային միջավայրի և սոցիալական ներառման ինդեքսը») գործիք է, որն օգտագործում է մեծ տվյալներ (big data)՝ ցույց տալու, թե ինչպես են քաղաքները գործում շրջակա միջավայրի և սոցիալական արդարության ապահովման խաչմերուկում:
The Global Liveability Index («Կենսունակության համաշխարհային ինդեքսը») կազմվում է Economist Intelligence Unit-ի կողմից ամեն տարի` ներառելով աշխարհի 173 քաղաքներ: Քաղաքային ներառական միջավայրն էական դեր է խաղում գնահատման մեջ։
Նման վարկանիշներն օգնում են քաղաքներին և կառավարություններին ուսումնասիրել և բարելավել իրենց մատչելիությունը և ստեղծել ավելի անխոչընդոտ ու ներառական քաղաքային միջավայր բոլոր քաղաքացիների համար:
Երևանում անխոչընդոտ քաղաքային միջավայրի ստեղծումը պահանջում է իշխանությունների, հասարակության և այլ շահագրգիռ կողմերի ուշադրությունն ու համագործակցությունը: Կարևոր է աստիճանաբար մատչելի դարձնել քաղաքային բոլոր ենթակառուցվածքները։
Smart Cities for All («Խելացի քաղաքներ բոլորի համար») ինդեքսը, որը մշակվել է Խելացի տեխնոլոգիաների համաշխարհային ֆորումի և Պետական ու տեղական ինֆորմացիոն ոլորտի ղեկավարների ասոցիացիայի կողմից (GMIS)՝ Միավորված ազգերի կազմակերպության (ՄԱԿ) հետ համագործակցությամբ: Ցուցանիշը քաղաքները դասակարգում է ըստ մի քանի չափանիշների, ներառյալ թվային հասանելիությունը, տարածքի մատչելիությունը, տրանսպորտի մատչելիությունը և քաղաքային ծառայությունների մատչելիությունը: Վարկանիշային աղյուսակում հաշվի է առնվել նաև հաշմանդամություն ունեցող անձանց և այլ խոցելի խմբերի ընդգրկվածությունն ու մասնակցությունը։
Barrier-Free City Index («Առանց արգելքների քաղաքների ինդեքս») գնահատում է քաղաքային իշխանությունների քաղաքականությունն ու միջոցառումները՝ մատչելի ենթակառուցվածքների ստեղծման և հասանելիության ապահովման գործում:
The Urban Environment and Social Inclusion Index (UESI) («Քաղաքային միջավայրի և սոցիալական ներառման ինդեքսը») գործիք է, որն օգտագործում է մեծ տվյալներ (big data)՝ ցույց տալու, թե ինչպես են քաղաքները գործում շրջակա միջավայրի և սոցիալական արդարության ապահովման խաչմերուկում:
The Global Liveability Index («Կենսունակության համաշխարհային ինդեքսը») կազմվում է Economist Intelligence Unit-ի կողմից ամեն տարի` ներառելով աշխարհի 173 քաղաքներ: Քաղաքային ներառական միջավայրն էական դեր է խաղում գնահատման մեջ։
Նման վարկանիշներն օգնում են քաղաքներին և կառավարություններին ուսումնասիրել և բարելավել իրենց մատչելիությունը և ստեղծել ավելի անխոչընդոտ ու ներառական քաղաքային միջավայր բոլոր քաղաքացիների համար:
Երևանում անխոչընդոտ քաղաքային միջավայրի ստեղծումը պահանջում է իշխանությունների, հասարակության և այլ շահագրգիռ կողմերի ուշադրությունն ու համագործակցությունը: Կարևոր է աստիճանաբար մատչելի դարձնել քաղաքային բոլոր ենթակառուցվածքները։
Համաշխարհային փորձը
1. Accessible Streets («Մատչելի փողոցներ»). Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության և Հաշմանդամների կազմակերպությունների համաշխարհային ֆեդերացիայի կողմից մշակված ծրագիր է, որը նպաստում է Նոր Զելանդիայի փողոցների մատչելիությանը, որոնք ներառում են թեքահարթակներ, լայն մայթեր և փողոցների մատչելիությունը բարելավող այլ ենթակառուցվածքներ։
2. Age-Friendly Cities-ը («Տարեցների համար հարմար քաղաքներ»)․ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության ծրագիրն է, որի նպատակն է տարեցների համար ստեղծել քաղաքային բարենպաստ և մատչելի միջավայր: Այն ներառում է անխոչընդոտ մայթերի, հասարակական տրանսպորտի և սոցիալական ենթակառուցվածքների ստեղծում, որոնք հատուկ հարմարեցված են տարեց քաղաքացիների կարիքներին:
3. Transport for All («Տրանսպորտ բոլորի համար»). Լոնդոնի քաղաքապետի ղեկավարած ծրագիրն է, որի նպատակն է լիովին հասանելի և անխոչընդոտ տրանսպորտային համակարգ ստեղծել բոլոր քաղաքացիների համար, ներառյալ մետրոյի կայարանների վերելակները, մատչելի ավտոբուսները և երկաթուղային տրանսպորտի մատչելի մուտքը:
4. Accessible Public Space («Մատչելի հանրային տարածք»)․ նախագիծ է Կոպենհագենում, որի նպատակն է ստեղծել անխոչընդոտ քաղաքային միջավայր՝ լայնացնելով մայթերը, տեղադրելով թեքահարթակներ և այլ միջոցներ, որոնք հանրային տարածքը մատչելի կդարձնեն բոլոր քաղաքացիների համար:
5. Barrier-Free City («Առանց արգելքների քաղաք»)․ ծրագիր է Բեռլինում, որի նպատակն է բարելավել քաղաքային ենթակառուցվածքների մատչելիությունը ցանկացած տեսակի հաշմանդամություն ունեցող մարդկանց համար: Սա ներառում է լայն մայթերի ստեղծում, հասարակական շենքերի վերանորոգում` սահմանափակ մոբիլությամբ մարդկանց կարիքները բավարարելու համար և հասարակական տրանսպորտի մատչելիության ապահովում:
2. Age-Friendly Cities-ը («Տարեցների համար հարմար քաղաքներ»)․ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության ծրագիրն է, որի նպատակն է տարեցների համար ստեղծել քաղաքային բարենպաստ և մատչելի միջավայր: Այն ներառում է անխոչընդոտ մայթերի, հասարակական տրանսպորտի և սոցիալական ենթակառուցվածքների ստեղծում, որոնք հատուկ հարմարեցված են տարեց քաղաքացիների կարիքներին:
3. Transport for All («Տրանսպորտ բոլորի համար»). Լոնդոնի քաղաքապետի ղեկավարած ծրագիրն է, որի նպատակն է լիովին հասանելի և անխոչընդոտ տրանսպորտային համակարգ ստեղծել բոլոր քաղաքացիների համար, ներառյալ մետրոյի կայարանների վերելակները, մատչելի ավտոբուսները և երկաթուղային տրանսպորտի մատչելի մուտքը:
4. Accessible Public Space («Մատչելի հանրային տարածք»)․ նախագիծ է Կոպենհագենում, որի նպատակն է ստեղծել անխոչընդոտ քաղաքային միջավայր՝ լայնացնելով մայթերը, տեղադրելով թեքահարթակներ և այլ միջոցներ, որոնք հանրային տարածքը մատչելի կդարձնեն բոլոր քաղաքացիների համար:
5. Barrier-Free City («Առանց արգելքների քաղաք»)․ ծրագիր է Բեռլինում, որի նպատակն է բարելավել քաղաքային ենթակառուցվածքների մատչելիությունը ցանկացած տեսակի հաշմանդամություն ունեցող մարդկանց համար: Սա ներառում է լայն մայթերի ստեղծում, հասարակական շենքերի վերանորոգում` սահմանափակ մոբիլությամբ մարդկանց կարիքները բավարարելու համար և հասարակական տրանսպորտի մատչելիության ապահովում: